Tiroid kanseri tiroid bezinde oluşan kanser tipidir. Bu kanserin anlaşılması, tiroid bezinin normal yapısının ve işleyişinin bilinmesiyle olacaktır.
Tiroid bezi her insanda boynun ön kısmında Adem elması denilen (tiroid kartilajı) bölümün yukarısında bulunur. Görülemeyen ya da el yordamıyla bulunamayan tiroid bezleri vardır. Sağ ve solda olmak üzere 2 lobdan oluşan kelebek görünümünde bezdir ve isthmus denilen dar bir parçayla birleşirler.
Farklı kanser türleri her bir hücre grubundan oluşabilir. Hastalığın şiddeti ve tedavisi değişiklik gösterebilmektedir dolayısıyla kanserler arasındaki fark çok önemlidir. Bazı tiroid bezlerinde birtakım büyümeler ve tümörler göze çarpabilir. Bunların çoğunluğu iyi huylu (benign) diyebildiğimiz az bir kısmı da kötü huylu (malign) tümörlerdir. Kötü huylu olanlar kanser olmaları sebebiyle kendine yakın dokulara ve vücudun diğer bölümlerine yayılma gösterebilirler.
Tiroid bezinin büyümesi ve Nodüller
Tiroid bezinde meydana gelen, şekil ve boyuttaki değişiklikler genellikle hissedilebilir veya doktor tarafından görülebilir niteliktedir.
Guatr denilen durum ise tiroid bezinin büyümesi olarak tanımlanır. Bazı guatrlarda bütün bez büyümüş (diffüz) olabilmektedir. Bazıları ise nodüler (bez büyümüştür içerisinde şişlikler mevcuttur) olabilir. Normalden daha büyük hale gelen tiroid bezinin birçok nedeni olabilir ve çoğunlukla bu nedenler arasında kanser bulunmaz. Büyüyen bezler ve nodüler guatr çoğunlukla belli bazı hormonların dengesizliğinde oluşmaktadır. Örnek verecek olursak, iyot alımının yeterli düzeyde olmaması hormon seviyelerinde düşüşe ve dolayısıyla guatra sebebiyet verebilmektedir.
Tiroid nodülü diye adlandırılan durum da tiroid bezindeki şişliklerin, yumruların oluşumudur. Bu nodüllerin yaklaşık 1/20 si kötü huyludur. Bazı durumlarda nodül kendi kendine fazla hormon salgılayarak hipertiroidiye sebep olmaktadır.
Hemen hemen her yaşta görülebildiği gibi yaşlılarda sıklıkla görülür. Yetişkin insanların 1/10 undan azında doktor muayenesinde fark edilebilecek nodül mevcuttur. El ile hissedilemeyecek nodüllerin varlığının, ultrasonografide görülme olasılığı daha yüksektir. Nodüllerin birçoğu içi sıvı yada hormonların var olduğu kolloid ile dolu kistlerdir. Solid nodüller çok az sıvı ya da kolloid içerir. Bunların kanser olma ihtimalleri sıvı dolu olanlara göre daha yüksek olsa da yine de solid nodüllerin büyük çoğunluğu kötü huylu değildir. Bazı solid nodül tipleri, hiperplastik nodüller veya adenomlar, çok sayıda hücre bulundururlar fakat bu hücrelere kanser hücresi demek yanlış olur.
İyi huylu tiroid nodülleri büyümedikleri veya bir bulguya sebebiyet vermedikleri sürece tedavi edilmeden kendi hallerine bırakılabilirler. Fakat diğer nodüller tedaviye ihtiyaç duyar.
Malign tiroid tümörleri
Tiroid kanserinin birçok tipi bulunur.
Diferansiye Tiroid Kanseri
Tiroid kanserlerinin birçoğu farklılaşmış (diferansiye) kanserlerdir. Mikroskopta incelendiğinde kanser hücreleri normal tiroid hücrelerine benzemektedir. Bu kanserler tiroidin kesecik (folikül) hücrelerinden oluşmaktadır.
Papiller Karsinom: Tiroid kanserlerinin %80i papiller karsinomdur. Çok yavaş büyür ve sıklıkla tek lobda bulunur. Hızla büyümemesine karşın komşu olan lenf bezlerine yayılabilir. Bu yayılım olsa da kanser başarıyla tedavi edilebilmekte fakat çok nadir ölüme sebebiyet verebilmektedir. Bunun birkaç tipi bulunmaktadır. En sık görülen foliküler subtipdir. En sık görülen şekli ve foliküler subtipi aynı şekilde tedavi edilir. Tedavi olasılıkları aynı olup erken teşhis konduğunda çok iyidir. Papiller karsinomun diğer alt tipleri, kolumnar hücreli tip ve diffüz sklerozan tip daha nadir olup büyümeye ve hızlı yayılmaya meyillidir.
Foliküler Karsinom: Tiroid kanserlerinin %10 unu kapsar ve en sık karşılaşılan ikinci tip kanserdir. İyot yetersizliği olan bölgelerde çok daha sık bulunmaktadır. Lenf bezlerine yayılmak yerine kemiklere ve akciğere yayılım yapar. Bu kanserin gidişatı papiller karsinom kadar iyi olmasa da yine de gayet başarılıdır.
Hurthle Hücreli Karsinom: Yukarıda bahsettiğimiz foliküler karsinomun bir tipidir. Tiroid kanserlerinin %3 ünü oluşturmaktadır. Gidişatının iyi olmamasının sebebi yakalanmasının ve tedavisinin oldukça güç olmasındandır. Çünkü tiroid kanserinde tedavi amacıyla kullanılan radyoaktif iyodu yakalama şansı çok düşüktür.
Diğer Tiroid Kanseri Tipleri
Bu tip kanserler farklılaşmış tiroid kanserlerinden çok daha az görülmektedirler.
Medüller tiroid karsinomu: Tiroid kanserlerinin %4 ünü oluştururlar. Tiroid bezinin C hücrelerinden oluşurlar. Bunlar normalde “kalsitonin” denilen hormonu üretirler ve kandaki kalsiyum miktarını kontrol etmeye yardım ederler. Bu kimi zaman lenf bezlerine, akciğerlere veya karaciğere yayılımını tiroidde tespit edilmeden önce de yapabilir.
Sıklıkla da yüksek oranda kalsitonin salgılanmasına sebebiyet verir. Ayrıca karsinoembriyonik antijen (CEA) denilen proteinin salgılanmasına neden olur. Bunlar kan testleri ile ölçülebilir.
Radyoaktif iyotu yakalamadığı için gidişatı diferansiye tiroid kanserleri gibi iyi değildir. MTC ler ikiye ayrılır;
Sporadik MTC, %80 lik vaka yüzdesi vardır. Ailesel değildir, daha çok yaşlılarda karşımıza çıkar ve tek lobda oluşur.
Ailesel MTC, kalıtsal olup ailenin tüm nesillerinde görülür. Çocukluk çağında başlayıp erken yayılır. Her iki lobda da birden fazla kansser dokusu bulunmaktadır. Ailesel MTC diğer tümör tiplerine oranla artmış risk taşır.
Anaplastik Karsinom: Tiroid kanserinin ender rastlanan bir kısmıdır. Öyle ki tüm kanser tiplerinin %2 sini oluşturur. Gelişimini papiller ya da foliküler kanserden almış olduğu düşünülmektedir. Bu kanser tipi boyuna ve diğer organlara fazlaca hızlı yayılır ve tedavisi oldukça zordur.
Tiroid Lenfoma: Lenfoma bağışıklık sisteminin ana hücresi olan lenfositlerden oluşur. Tiroid bezinde lenfoma çok nadirdir. Lenfositlerin çoğunluğu lenf bezlerinde bulunmaktadır. Bezelye biçiminde bir araya toplanmış bağışıklık sistemi hücrelerinden oluşup tüm vücudumuzda tiroid bezi de dahil olmak üzere dağınık bir şekilde yerleşmişlerdir.
Tiroid Sarkomu:Bu kanser tipi nadir görülmektedir. Genellikle fazla saldırgan ve tedavisi zor yapıda olabilmektedirler.
Paratiroid kanseri
4 tane küçük bez halinde tiroid bezinin ardında ona yapışık bulunurlar. Bunlara paratiroid bezler denir. Bu bezler vücudun kalsiyum seviyesini ayarlamaya yardım eder. Bu bezlerin kanserleri çok nadirdir. Amerika’da bir yılda 100 hastadan daha az görülmektedir. Yüksek kan kalsiyum seviyeleri sebebiyle yakalanabilirler. Bunun yüksek olması zayıflamaya, yorgunluğa ve bazı uyuşukluklara neden olur. Fazla idrar yapılmasına doğal olarak da susuz kalmaya bu nedenle de uyuşukluğun zayıflamanın daha da artmasına sebebiyet verir. Kabızlık, kemik ağrıları, kırıklar, böbrek taşları nedeniyle ağrılar ve depresyon gibi etkileri de mevcuttur.
Paratiroid kanserleri büyüdükçe tiroid bezine komşu nodüller haline gelirler. Nodül büyüklüğünün bir önemi yoktur. Nodülün cerrahi olarak çıkarılması tedavisi diyebiliriz. Maalesef ki paratiroid kanserinin tedavisi tiroid kanserine oranla daha zordur.
