Tiroid Kanseri Evrelemesi
Kanserin yayılıp yayılmadığını, yayıldıysa boyutunu anlayabilmek adına kullanılan sürece evreleme denmektedir. Tedavi seçenekleri arasından seçim yaparken kullanılan en önemli etkendir kanser evresi.
Fiziki muayene bulguları, biyopsi, görüntüleme yöntemleri (Ultrason, sintigrafi, BT, MRG, akciğer röntgeni veya PET) ele alınarak yapılır.
TNM Evreleme Sistemi
Kanserin büyüklüğü ve yaygınlığını kısaca anlatan bir yoldur evreleme. American Joint Committee on Cancer (AJCC) ‘in TNM sistemi tiroid kanserinde en sık kullanılan yöntemdir. 3 ana maddeden oluşur.
- T primer tümörün boyutu ve komşu dokulara yayılımı ile ilgili,
- N bölgesel lenf bezlerine yayılım ile ilgilidir. Lenf nodları fasulye şeklinde, bağışıklık sistemi hücrelerinin bir araya geldiği dokulardır ve kanserin genelde yayıldığı ilk bölgedir. Tiroid kanseri hücreleri boyun ve göğüste yer alan lenf nodlarına taşınabilir.
- M kanserin vücudun diğer organlarına yayılıp yayılmadığına (Metastaz) işaret eder. Tiroid kanseri en çok akciğerlere, karaciğere ve kemiklere yayılır.
T, N ya da M den sonra yazılan numara ya da harfler, her bir faktör için daha fazla detay belirtmektedir. 0-4 arası olan sayılar arttıkça faktörün ciddiyetini belirler. Kullanılan X harfi kategorinin yeterliliğini ölçer.
Tiroid kanserinde T kategorisi(Anaplastik kanser bunun dışındadır)
TX: Primer tümör değerlendirilememiştir.
T0: Primer tümör bulunamamıştır.
T1: Tümör 2 cm ya da daha küçüktür. Tiroid dokusunun dışına uzanmamıştır.
T1a: Tümör 1 cm ya da daha küçük olup tiroid dokusu dışına çıkmamıştır.
T1b: Tümör 1-2 cm arasındadır ve tiroid dokusu dışına çıkmamıştır.
T2: Tümör 2-4 cm arasındadır. Tiroid dokusu dışına çıkmamıştır.
T3: Tümör 4 cm den büyüktür. Tiroid dışı dokulara yeni yeni büyümeye başlamıştır.
T4a: Tümör herhangi bir boyutta olabilir ancak komşu organlara(larinks-ses telleri, yemek borusu-özefagus, nefes borusu-trakea, larinks sinirleri) yayılmıştır. Bu kategori aynı zamanda orta derecede ilerlemiş hastalık olarak da adlandırılır.
T4b: Tümör herhangi bir boyutta olabilir. Arkaya boyun omurgalarına doğru ya da komşu damarlara yayılmıştır.
Anaplastik tiroid kanseri için T kategorileri
Tüm anaplastik tiroid kanserleri tanı aldıklarında T4 kabul edilir.
T4a: Tümör hala tiroid dokusu içerisindedir.
T4b: Tümör tiroid dışına yayılmıştır.
Tiroid kanseri için N kategorisi
NX: Komşu lenf bezleri değerlendirilememiştir.
N0: Komşu lenf bezlerinde yayılım yoktur.
N1: Komşu lenf bezlerine yayılım var.
N1a: Kanser tiroid çevresindeki bölgesel lenf nodlarına(pretrakeal, paratrakeal, prelaringeal) yayılmıştır.
N1b: Kanser diğer boyun lenf nodlarına yayılmıştır(Servikal, retrofaringeal, süperior mediastinal)
Tiroid kanseri için M kategorisi
M0: Uzak metastaz yok.
M1: kanser uzak organlara yayılmıştır. Örneğin uzak lenf nodlarına, iç organlara, kemiklere.
Evrelerin gruplandırılması
T, N ve M için tanımlamalar yapıldıktan sonra romen rakamlarıyla I-IV arası evre belirlenir. Bazen evreler harflerle alt gruplara ayrılabilir. Diğer kanserlerin aksine, tiroid kanserinde evreler kanserin tipi ve hasta yaşı da göz önünde bulundurularak evrelendirilir.
Diferansiye tiroid kanserleri (papiller tiroid kanseri ya da Foliküler tiroid kanseri)
45 yaştan genç, diferansiye tiroid kanserleri(papiller ya da foliküler)
Genç hastaların diferansiye (papiller ya da foliküler) kanserden ölme olasılığı düşüktür. Bu kanserlerin evrelendirilmesi bu göz önünde bulundurularak yapılır. 45 yaşın altında diferansiye tiroid kanserli hastalar Evre I kabul edilir. Uzak metastaz varsa Evre II olurlar.
Evre I (herhangi T ya da Herhangi N, M0, Tx, Nx, M0): Tümör herhangi bir boyutta (T nin kaç olduğu önemli değil), lenf nodu yayılımından bağımsız(herhangi N), uzak metastaz yapmamıştır.
Evre II (Tx, Nx, M1): Tümör herhangi bir boyutta (T nin kaç olduğu önemli değil), lenf nodu yayılımından bağımsız(herhangi N), uzak metastaz vardır.
45 yaştan büyük, diferansiye tiroid kanserleri(papiller ya da foliküler)
Evre I (T1, N0, M0): Tümör 2 cm den küçük ve tiroide sınırlıdır. Lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım(metastaz) yoktur.
Evre II (T2, N0, M0): Tümör 2-4 cm arasında ve tiroide sınırlıdır. Lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım(metastaz) yoktur.
Evre III: Aşağıdakilerden herhangi biri olabilir.
T3, N0, M0: Tümör 4 cm den büyük ve tiroidin dışına taşmaktadır. Lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım(metastaz) yoktur.
T1-T3, N1a, M0: Tümör boyutu önemsiz, hafifçe tiroid dışına taşma olabilir(T1,T2,T3). Tiroide komşu lenf nodlarına yayılım mevcut(N1a). Uzak metastaz ya da diğer lenf nodlarına yayılım yok.
Evre IVA: Aşağıdakilerden herhangi biri olabilir.
T4a, Nx, M0: Tümör bıyutundan bağımsız olarak komşu boyun dokularına yayılmıştır(T4a). Lenf nodu metastazı olabilir de olmayabilir de (Nx). Uzak metastaz yok(M0).
T1-T3, N1b, M0: Tümör boyutu önemsiz, hafifçe tiroid dışına taşma olabilir(T1,T2,T3). Servikal lenf nodlarına ya da süperior mediastinal lenf nodlarına ya da retrofaringeal lenf nodlarına yayılım mevcut(N1b). Uzak metastaz yok(M0).
Evre IVB (T4b, Nx, M0): Tümör boyutundan bağımsız olarak arkaya omurgaya doğru ya da komşu damarlara yayılmıştır(T4b). Lenf nodlarına yayılımdan bağımsızdır ve uzak metastaz yoktur(Nx,M0).
Evre IVC (Tx, Nx, M1): Tümör boyutu ve yayılımı ile lenf nodu yayılından bağımsız, uzak metastaz varlığı(Tx, Nx, M1).
Medüller Tiroid Kanseri
Medüller tiroid kanserinde yaş evrelemede bir faktör değildir.
Evre I (T1, N0, M0): Tümör 2 cm den küçük ve tiroide sınırlıdır. Lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım(metastaz) yoktur.
Evre II: Aşağıdakilerden herhangi biri olabilir.
T2, N0, M0: Tümör 2-4 cm boyutlu ve tiroide sınırlıdır. Lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım(metastaz) yoktur.
T3, N0, M0: Tümör 4 cm den büyük ve tiroid dışına hafifçe taşmıştır. Lenf nodlarına ya da uzak organlara yayılım(metastaz) yoktur.
Evre III: T1-3, N1a, M0. Tümör herhangi bir boyuttadır ve tiroid dokusu dışına hafifçe yayılmış olabilir. Komşu lenf nodlarına yayılım mevcut olup uzak organlara yayılım bulunmamaktadır.
Evre IVA: Aşağıdakilerden herhangi biri olabilir.
T4a, Nx, M0: Tümör herhangi bir boyutta ve tiroid dokusu dışına yayılmıştır. Lenf nodlarına yayılım olabilir. Uzak organ metastazı bulunmamaktadır.
T1-3, N1b, M0: Tümör herhangi bir boyuttadır ve tiroid dokusu dışına hafifçe yayılmış olabilir. Servikal lenf nodlarına ya da süperior mediastinal lenf nodlarına ya da retrofaringeal lenf nodlarına yayılım mevcut(N1b). Uzak organ metastazı bulunmamaktadır.
Evre IVB: T4b, Nx, M0. Tümör herhangi bir boyutta ve arkaya omurgaya doğru ya da komşu damarlara yayılmıştır. Lenf nodlarına yayılım olabilir. Uzak organ metastazı bulunmamaktadır.
Evre IVC: T4b, Nx, M1. Tümör herhangi bir boyutta ve arkaya omurgaya doğru ya da komşu damarlara yayılmıştır. Lenf nodlarına yayılım olabilir. Uzak organ metastazı bulunmaktadır.
Anaplastik (Undiferansiye) Tiroid Kanseri.
Bütün anaplastik tiroid kanserleri kötü prognozlarından dolayı evre IV kabul edilirler.
Evre IVa: T4a, Nx, Mo. Tümör herhangi bir boyutta ve tiroid dokusu dışına yayılmamıştır. Lenf nodlarına yayılım olabilir. Uzak organ metastazı bulunmamaktadır.
Evre IVb: T4b, Nx, M0. Tümör herhangi bir boyutta ve tiroid dışına yayılmıştır. Lenf nodlarına yayılım olabilir. Uzak organ metastazı bulunmamaktadır.
Evre IVc: Tx, Nx, M1. Tümör boyutundan, çevreye ve lenf nodlarına yayılımdan bağımsız uzak metastaz varlığı.
Rekürren Kanser(Kanserin tekrarlaması).
Rekürren kanser TNM sisteminde gerçek bir evreye karşılık gelmemektedir. Tedavi sonrası kanserin tekrarlamsına rekürrens ya da rölaps denilir. Tiroid kanseri tekrarladığında sıklıkla boyunda gelişir ancak sadece lenf nodlarında ya da uzak organlarda metastaz olarak da tekrar edebilir. Doktorlar yeniden bir evreleme yapacaklardır. Ancak bu evreleme alışılagelen orijinal evreleme gibi usulüne uygun değildir. Rekürren kanserin olması orijinal evreyi değiştirmez.
Kanserin evresinin tedavinizi ve beklenen yaşamızın ne ölçüde etkileyeceği hakkında doktorunuzdan bilgi almalısınız.
Evre ve Tipine Göre Tiroid Kanserlerinde Beklenen Yaşam Süresi
Hastalığın gidişatı hakkında değerlendirme yapabilmek için doktorlar tarafından belirlenen standart süredir. Bazen hastalar kendi durumlarıyla aynı olan hastaların ne kadar süre yaşadıklarını bilmek isteyebilirler. Bazen de tam tersi hiç bilmek istemeyebilirler. Kanser tanısı konduktan sonra en az 5 yıl yaşayan hastaların oranı 5 yıl yaşam beklentisi oranıdır.5 yıldan uzun yaşayan hastalar olduğu gibi tedavi çoğu zaman tedavi olmaktadır. 5 yıllık yaşam beklentisi kanser harici hastalıklar nedeniyle kaybedilen hastalar için de kullanılabilir bir kavramdır. Bu oranda en az 5 yıl önce kanser tedavisi görmüş hastalar ele alınmalıdır. Önceden tanı almış daha büyük hasta gruplarında yapılan çalışmalarla hesaplanır. Fakat bu bilgilerle hastalığın sonunu tahmin etmek için net bilgiler söylemek mümkün değildir. Hastalığın sonunu tahmin etmek için kanser tipi ve hangi evrede olduğu çok önemlidir. Hastanın yaşı, genel sağlık durumu, kanserin tedaviye verdiği cevap gibi birtakım faktörler tahmin üzerinde etkili değildir. Aşağıda belirtilen rakamların size veya size benzer durumdaki birine nasıl uygulanacağını doktorunuz açıklayacaktır.
Aşağıda yer alan istatistiki bilgiler AJCC den alınmıştır. Kişinin ilk tanı aldığındaki evresi temel alınmaktadır.
Papiller Tiroid Kanseri
(1998-1999 arasında tanı almış hasta grubu istatistikleri)
Evre 5 yıl yaşam beklentisi
I yaklaşık %100
II yaklaşık %100
III %93
IV %51
Foliküler Tiroid Kanseri
(1998-1999 arasında tanı almış hasta grubu istatistikleri)
Evre 5 yıl yaşam beklentisi
I yaklaşık %100
II yaklaşık %100
III %71
IV %51
Medüller Tiroid Kanseri
(1985-1991 arasında tanı almış hasta grubu istatistikleri)
Evre 5 yıl yaşam beklentisi
I yaklaşık %100
II %98
III %81
IV %28
Anaplastik Tiroid Kanseri
(1985-1991 arasında tanı almış hasta grubu istatistikleri)
Anaplastik kanserler tanı aldığında evre IV kabul edildiğinden 5 yıllık yaşam beklentisi %7 olarak kabul edilmektedir.